ODA là gì? Những điều cần biết về ODA

Là một trong những khái niệm thuộc về kinh tế, nếu bạn muốn biết ODA là gì và những điều liên quan đến ODA hãy theo dõi ngay bài viết dưới đây nhé.

ODA là gì?

ODA là ba chữ cái đầu tiên viết tắt cho cụm từ tiếng Anh “Official Development Assistance” được hiểu sang nghĩa tiếng Việt là “hỗ trợ phát triển chính thức” cho các doanh nghiệp.

Hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) được định nghĩa bởi Viện trợ phát triển OECD. Ủy ban (DAC) với tư cách là viện trợ của chính phủ nhằm thúc đẩy, nhắm mục tiêu cụ thể đến nền kinh tế phát triển và phúc lợi của các nước đang phát triển. DAC đã thông qua ODA là “tiêu chuẩn vàng” viện trợ nước ngoài vào năm 1969, nó vẫn là nguồn tài chính cho viện trợ phát triển.

ODA là dòng chảy tài nguyên đến các quốc gia và vùng lãnh thổ đang phát triển đa phương, được cung cấp bởi các cơ quan chính thức các khoản viện trợ không hoàn lại và các khoản vay ưu đãi được quản lý với mục tiêu chính là thúc đẩy sự phát triển kinh tế và phúc lợi của các nước đang phát triển.

Mục tiêu lâu dài của Liên hợp quốc là các nước phát triển nên dành 0,7% tổng thu nhập quốc dân cho ODA. Trước năm 2018, phương pháp luận cơ sở dòng vốn ODA bao gồm các khoản vay được thể hiện trên cơ sở “tiền mặt”, nghĩa là mệnh giá đầy đủ của chúng được bao gồm, sau đó các khoản hoàn trả được trừ đi khi đến năm 2018.

Từ năm 2018, phương pháp luận tương đương khoản viện trợ không hoàn lại ODA được sử dụng, theo đó chỉ “Phần viện trợ” của khoản vay, tức là số tiền được “cho” bằng cách cho vay dưới lãi suất thị trường, được tính là ODA.

Chỉ số này được tính bằng phần trăm của tổng thu nhập quốc dân và triệu USD theo giá cố định, sử dụng năm 2018 làm năm gốc. Phương pháp luận cơ sở dòng vốn ODA bao gồm các khoản cho vay được biểu thị trên cơ sở “tiền mặt”, nghĩa là mệnh giá đầy đủ của chúng được bao gồm, sau đó các khoản hoàn trả được trừ đi khi đến.

ODA là nguồn vay với lãi xuất thấp chỉ dưới 0,2% cho một năm, đối với các nước đang phát triển thì đây là nguồn vay quan trọng, giúp các nước có thêm nguồn tiền để phát triển về cơ sở hạ tầng, kinh tế,…Các nước đi vay có thể trả lại tiền sau 25 đến 40 năm, thời gian âm hạn có thể chấp nhận được cũng từ 8 đến 10 năm. Trong tổng số tiền vốn ODA, các nước không phải hoàn lại số tiền bằng 25% số tiền tổng

Dễ thấy, các nước có nền kinh tế phát triển không chỉ đơn thuần cho các nước đi vay nguồn ODA mà kèm theo các mục đích khác như phát triển thị trường, mở rộng hợp tác với các nước, vì mục đích chính trị an ninh. Kèm theo đó các nước cho vay sẽ yêu cầu các nước đi vay mua trang thiết bị vật tư ở nước mình, nhân sự hay các dịch vụ khác đi kèm với mức chi phí cao hơn các nước khác

Nếu bạn biết càng nhiều chỉ số thì việc phân tích thị trường để có một bức tranh toàn cảnh càng giúp bạn đưa ra những quyết định chính xác. Xem thêm tại đây về chỉ số ROE hay chỉ số IRR

Những điều cần biết về ODA

Bắt đầu với dữ liệu năm 2018, Ủy ban Hỗ trợ Phát triển (DAC) của OECD đang sử dụng một phương pháp luận mới để tính toán dữ liệu về hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) của các nhà tài trợ. Được gọi là ‘tương đương viện trợ không hoàn lại’, phương pháp này nhằm mục đích phản ánh tốt hơn nỗ lực tài chính thực sự của các nhà tài trợ khi giải ngân các khoản vay ODA.

Đây là tiêu chuẩn mới của OECD DAC để công bố các số liệu chính về ODA và có tác động cụ thể đến mức độ khoản vay của các nhà tài trợ có thể được tính là ODA. Danh sách các quốc gia đủ điều kiện nhận ODA của DAC được cập nhật ba năm một lần và dựa trên bình quân thu nhập đầu người. Dữ liệu ODA được OECD thu thập, xác minh và công bố công khai. Ngoài dữ liệu từ các thành viên DAC, số liệu thống kê của DAC cũng bao gồm dữ liệu được cung cấp từ nhiều các quốc gia cung cấp dịch vụ khác, các tổ chức đa phương và các tổ chức từ thiện tư nhân.

Các tiêu chuẩn để xét nguồn vay ODA

Hòa bình, an ninh và người tị nạn

Sự mơ hồ trong các quy tắc báo cáo đã dẫn đến việc các thành viên DAC giải thích và báo cáo không nhất quán về cả chi tiêu liên quan đến hòa bình và an ninh cũng như chi phí tị nạn của các nhà tài trợ.

Nỗ lực hoà bình và an ninh

Vào năm 2016, DAC đã đồng ý về các quy tắc cập nhật về tính đủ điều kiện của các khoản chi cho hòa bình và an ninh. Điều này nhằm nhận ra rõ hơn vai trò phát triển bên lề nhưng thực tế mà các bên trong quân đội đôi khi đóng, đặc biệt là trong các tình huống xung đột, đồng thời phân định rõ ràng vai trò đó khỏi chức năng hòa bình và an ninh chính của họ.

Những thay đổi làm rõ những điểm còn mơ hồ để đảm bảo báo cáo thống kê thống nhất, nhất quán, nhưng cũng để phê duyệt tính đủ điều kiện ODA cho đào tạo liên quan đến phát triển cho các nhân viên quân sự của quốc gia đối tác trong các chủ đề hạn chế

Kể từ đó, DAC có:

• Thực hiện các quy tắc ODA cập nhật đó về hòa bình và an ninh trong báo cáo
• Đã phát hành Sách tình huống ODA sửa đổi về các hoạt động xung đột, hòa bình và an ninh
• Hoàn thành việc rà soát kỹ thuật hệ số ODA áp dụng cho các hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc

Chi phí tị nạn của nhà tài trợ

Vào năm 2017, DAC đã đồng ý làm rõ các chỉ thị báo cáo để đánh giá những gì có thể được bao gồm hoặc không trong ODA – và cung cấp cho các thành viên bản thiết kế để sử dụng khi tính toán chi phí hỗ trợ người tị nạn ở các nước tài trợ

Có những điều cần làm rõ cơ sở để tính chi phí tài trợ ODA:

• Nhấn mạnh rằng bảo vệ người tị nạn là một nghĩa vụ pháp lý và việc cung cấp hỗ trợ cho người tị nạn có thể được coi là một hình thức hỗ trợ nhân đạo.
• Các quốc gia phân loại phải dựa trên các định nghĩa pháp lý quốc tế. Những người xin tị nạn và những người tị nạn được công nhận đều được bảo hiểm.
• “Quy tắc 12 tháng” khẳng định lại rằng sau 12 tháng, các khoản chi tiêu nằm ngoài phạm vi thống kê sẽ không được cung cấp bởi quốc tế nữa.
• Tính hợp lệ của các khoản mục chi phí cụ thể: Giải thích những khoản mục chi phí nào có thể có hoặc không được đưa vào báo cáo, ví dụ: Nguồn cung cấp tạm thời (thực phẩm, chỗ ở, đào tạo) đủ điều kiện nhưng không phải chi phí cho việc hội nhập người tị nạn vào nền kinh tế của quốc gia tài trợ.

Phương pháp luận để đánh giá chi phí

Nhấn mạnh sự cần thiết của một cách tiếp cận thận trọng, chính xác và minh bạch. Những thay đổi này nhằm mục đích cải thiện tính nhất quán, khả năng so sánh và minh bạch của các thành viên DAC khi báo cáo về các chi phí tị nạn trong nước có thể nhận được của các nhà tài trợ ODA.

Vai trò của những thay đổi mới này

• Là khung thống kê mới, đo lường các khoản vay ODA chính xác và đáng tin cậy hơn, đảm bảo tính so sánh được của dữ liệu giữa các nhà cung cấp.
• Khuyến khích phân bổ nhiều hơn và tốt hơn các nguồn lực ưu đãi để thực hiện các SDG.
• Thúc đẩy sự minh bạch hơn và trách nhiệm giải trình cao hơn, giúp đảm bảo rằng ODA sẽ đi đúng nơi cần thiết và có tác động phát triển lớn nhất.

Những thay đổi này có hiệu lực khi nào?

Tại thời điểm phát hành công hàm này (tháng 4/2018), ODA vẫn dựa trên hệ thống dòng tiền. Hệ thống tài trợ tương đương sẽ trở thành tiêu chuẩn để đo lường ODA từ năm 2018 trở đi. Lần đầu tiên số liệu tiêu đề về ODA sẽ được công bố

Việc áp dụng tiêu chuẩn mới này sẽ vào đầu năm 2019, khi số liệu thống kê sơ bộ về ODA năm 2018 được công bố. Dữ liệu trên thực tế các khoản giải ngân sẽ tiếp tục được thu thập và công bố để đảm bảo tính minh bạch.

Những điều cần làm cho ODA

Khi thay đổi hệ thống đo lường ODA từ dòng chảy sang các khoản tài trợ tương đương, DAC đã đồng ý điều này cũng sẽ thay đổi cơ sở báo cáo xóa nợ các khoản vay ODA. DAC sẽ kết thúc cải cách này vào cuối năm 2018.

Năm 2016, DAC đã thông qua một số nguyên tắc để khuyến khích cộng đồng hỗ trợ phát triển nỗ lực triển khai các công cụ của khu vực tư nhân (như bảo lãnh phát triển) và phản ánh chúng trong ODA. Công việc về các chi tiết thực hiện vẫn chưa được hoàn thiện và DAC cam kết đạt được sự đồng thuận về chủ đề này.

DAC sẽ tiếp tục điều chỉnh hệ thống thống kê của mình theo thực tế và nhu cầu mới. Công việc đang diễn ra liên quan đến phương pháp luận để cập nhật, danh sách các nước nhận ODA của DAC

Tác động của cải cách đến ODA của các nhà tài trợ như thế nào?

Vẫn còn quá sớm để đánh giá đầy đủ tác động của cải cách đối với nguồn vốn ODA của các nhà tài trợ do các số liệu tương đương viện trợ không hoàn lại gần đây mới trở thành tiêu chuẩn.

Dữ liệu sơ bộ của OECD cho năm 2018 chỉ ra rằng việc áp dụng phương pháp này đã dẫn đến sự gia tăng nhỏ vốn ODA. Tất cả 29 quốc gia thành viên DAC gộp lại đã cung cấp 153 tỷ đô la Mỹ vốn ODA vào năm 2018 theo phương pháp tương đương viện trợ không hoàn lại mới. Con số này cao hơn 2,5% so với vốn ODA sử dụng phương pháp luận cơ sở dòng tiền trước đây (149,3 tỷ USD).

Chỉ số ODA ở một vài quốc gia trên thế giới:

• Nhật Bản (+ 40,8%)
• Tây Ban Nha (+ 11,4%)
• Các tổ chức EU (-4,3%)
• Đức (-3,5%)
• Pháp (-2,8%)
• Hàn Quốc (-2,7%)

Ví dụ nguồn vốn ODA được sử dụng ở một vài nước như:

Các tổ chức EU

Các tổ chức EU là thành viên DAC mà phương pháp luận mới có tác động tiêu cực lớn nhất: vốn ODA tương đương viện trợ không hoàn lại của nó trong năm 2018 thấp hơn 4,3% so với sử dụng phương pháp luận cơ sở dòng tiền. Tất cả các khoản vay ODA của EU đều do Ngân hàng Đầu tư Châu Âu (EIB) chuyển giao. Năm 2017, các khoản vay chiếm 26% tổng vốn ODA song phương của EU.

Ủy ban Châu Âu bắt đầu báo cáo các khoản vay là ODA vào năm 2011. Điều này theo sau quyết định của OECD DAC rằng các điều khoản của các khoản vay này đủ mềm để đủ điều kiện là ODA. Tuy nhiên, các khoản vay của EU không được ưu đãi như các khoản vay ODA của các nhà tài trợ khác, chẳng hạn như Nhật Bản, điều này giải thích tác động tiêu cực của cải cách đối với nguồn vốn ODA của nước này.

Trong năm 2017, khoản viện trợ không hoàn lại trong danh mục cho vay của EU chỉ là 50% so với giá trị đầy đủ của nó, do đó thấp hơn một chút so với mức trung bình của DAC là 52%. Điều này có nghĩa là theo phương pháp tương đương viện trợ không hoàn lại, chỉ một nửa các khoản vay của EU sẽ được tính là ODA, làm giảm mức ODA

Nhật Bản

Cải cách hiện ảnh hưởng đến Nhật Bản nhiều hơn bất kỳ nhà tài trợ nào khác. ODA của Nhật Bản năm 2018 theo phương pháp viện trợ không hoàn lại cao hơn 40,8% so với sử dụng phương pháp cơ sở dòng tiền. Điều này là do ba yếu tố chính: Thứ nhất, Nhật Bản giải ngân gần 2/3 nguồn vốn ODA song phương (61% năm 2017) dưới dạng vốn vay. Con số này cao hơn nhiều so với tỷ lệ trung bình giữa các thành viên DAC (8% vào năm 2017).

Nhật Bản ưa thích các khoản vay ODA vì chúng là một cách để thúc đẩy quyền sở hữu lớn hơn của các nước đối tác và thể hiện gánh nặng tài chính cho ngân sách quốc gia của Nhật Bản nhỏ hơn so với các khoản viện trợ không hoàn lại.

Thứ hai, các khoản vay của Nhật Bản – chủ yếu nhắm vào các nước Châu Á cho các dự án cơ sở hạ tầng – thường được chuyển giao trong các điều kiện mềm (với lãi suất thấp và thời gian ân hạn dài), và do đó có mức tài trợ tương đương cao. Trên 2/3 (68% năm 2017) tổng mệnh giá các khoản vay ODA cũng được báo cáo là ODA theo phương pháp luận mới (cao hơn mức trung bình của các thành viên DAC báo cáo khoản vay: 52% năm 2017).

Thứ ba, theo phương pháp luận mới, việc hoàn trả các khoản vay ODA trước đây không còn được trừ vào vốn ODA của mình, dẫn đến số liệu ODA tăng lên khi so sánh với phương pháp luận cơ sở dòng tiền.

Như vậy mình đã giải đáp cho các bạn ODA là gì và một vài điều bổ ích liên quan đến vốn điều lệ ODA. Hi vọng bài viết này có ích với bạn, nếu bạn biết thêm thông tin nào liên quan đến ODA hãy comment cho mọi người cùng biết nhé